Wanneer is de Huwelijksvermogensrechtverordening van toepassing?
- De Huwelijksvermogensrechtverordening en het temporele toepassingsgebied
De Huwelijksvermogensrechtverordening is van toepassing op rechtsvorderingen die zijn ingesteld, authentieke akten die zijn verleden of ingeschreven en gerechtelijke schikkingen die zijn goedgekeurd of getroffen op of na 29 januari 2019. De internationale bevoegdheid van de Nederlandse rechter in een zaak betreffende het huwelijksvermogensregime wordt dus bepaald aan de hand van de Huwelijksvermogensrechtverordening wanneer de procedure op of na 29 januari 2019 aanhangig wordt gemaakt.
Voor het toepasselijke recht geldt dat de conflictregels van de Huwelijksvermogensrechtverordening van toepassing zijn op echtgenoten die op of na 29 januari 2019 hun huwelijk zijn aangegaan of die na deze datum een rechtskeuze voor het toepasselijke recht uitbrengen.
Wilt u een vrijblijvende kostenopgave ontvangen?
Met betrekking tot de erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen geldt de regeling van de Huwelijksvermogensrechtverordening voor beslissingen die zijn gegeven op of na 29 januari 2019, waaronder beslissingen op zaken die aanhangig zijn gemaakt vóór die datum, mits de toegepaste bevoegdheidsregels overeenstemmen met die van de Huwelijksvermogensrechtverordening.
- De Huwelijksvermogensrechtverordening en het materiële toepassingsgebied
De Huwelijksvermogensrechtverordening betreft uitsluitend de vermogensrechtelijke gevolgen van het huwelijk. Fiscale zaken, douanezaken en bestuursrechtelijke zaken vallen buiten de Huwelijksvermogensrechtverordening. Verder vallen bijvoorbeeld ook de onderhoudsverplichtingen, de erfopvolging van een overleden echtgenoot, en pensioenverevening buiten het materiële bereik van de Huwelijksvermogensrechtverordening.
De Huwelijksvermogensrechtverordening definieert het begrip huwelijksvermogensstelsels als het geheel van vermogensrechtelijke betrekkingen tussen de echtgenoten onderling en tussen de echtgenoten en derden. Ook de persoonlijke rechtsbetrekkingen tussen de echtgenoten die vermogensrechtelijk van aard zijn, zoals vergoedingsrechten of aansprakelijkheid van huishoudelijke schulden, vallen onder het begrip huwelijksvermogensstelsels, en dus onder de Huwelijksvermogensrechtverordening.
- De Huwelijksvermogensrechtverordening en het formele toepassingsgebied
De Huwelijksvermogensrechtverordening kent geen algemene bepaling inzake het formele toepassingsgebied van de bevoegdheidsregels. Dit betekent dat de formele reikwijdte voor iedere bepaling afzonderlijk wordt vastgesteld.
Met betrekking tot het toepasselijke recht hanteert de Huwelijksvermogensrechtverordening het universaliteitsbeginsel: het volgens de verordening toepasselijke recht is van toepassing, ongeacht of dit het recht van een lidstaat is.
De regeling inzake de erkenning en tenuitvoerlegging heeft, anders dan bij het toepasselijke recht, geen universele werking. De Huwelijksvermogensrechtverordening geldt alleen voor beslissingen afkomstig uit lidstaten die aan de verordening zijn gebonden (door de nauwe samenwerking).
- De Huwelijksvermogensrechtverordening en het geografische toepassingsgebied
Voor het geografische toepassingsgebied van de Huwelijksvermogensrechtverordening geldt dat de verordening alleen toepasselijk is in de relatie tussen de EU-lidstaten die deelnemen aan de nauwere samenwerking op het terrein van de huwelijksvermogensstelsels. De Huwelijksvermogensrechtverordening is binnen de EU tot stand gekomen in het kader van nauwere samenwerking. Nauwere samenwerking is een vorm van samenwerking waarmee negen of meer lidstaten binnen de juridische kaders van de EU en met gebruik van de EU-instellingen met elkaar kunnen samenwerken.
Voor het internationale huwelijksvermogensrecht en internationale partnerschapsvermogensrecht hebben nu achttien lidstaten, waaronder Nederland, gekozen voor nauwere samenwerking. Andere lidstaten kunnen alsnog later toetreden.
Waar de Huwelijksvermogensrechtverordening spreekt van ‘lidstaat’, wordt gedoeld op de aan de nauwere samenwerking deelnemende lidstaten. Het gaat dus om EU-lidstaten die gebonden zijn aan de verordening. De Huwelijksvermogensrechtverordening is immers alleen van toepassing tussen de samenwerkende lidstaten.
De Huwelijksvermogensrechtverordening is tussen de lidstaten van toepassing geworden op 29 januari 2019.
Wilt u een vrijblijvende kostenopgave ontvangen?
De Huwelijksvermogensrechtverordening en de internationaal bevoegde rechter
De Huwelijksvermogensrechtverordening kent een gesloten stelsel van bevoegdheidsregels. Voor toepassing van commune bevoegdheidsregels is geen plaats meer.
Bij de toepassing van de juiste regels moet een onderscheid gemaakt worden tussen verschillende door de Huwelijksvermogensrechtverordening geregelde situaties.
- Overlijden
De Huwelijksvermogensrechtverordening geeft een specifieke bevoegdheidsregeling voor de vermogensrechtelijke gevolgen van het huwelijk in het kader van het overlijden van een van de echtgenoten. De afwikkeling van het huwelijksvermogensregime bepaalt (mede) de omvang van de nalatenschap.
In dat kader dient eerst te worden vastgesteld welk recht het huwelijksvermogensregime beheerst. Hierover kunnen conflicten ontstaan tussen de erfgenamen. Krachtens artikel 4 Huwelijksvermogensrechtverordening is de rechter die internationaal bevoegd is op grond van de bevoegdheidsregeling neergelegd in de Europese erfrechtverordening, ook bevoegd wanneer het gaat om vermogensrechtelijke zaken die volgen uit het huwelijk en die met de erfopvolging verband houden. De rechter van een lidstaat die bevoegd is op grond van de Europese erfrechtverordening is dus ook bevoegd een beslissing te nemen betreffende geschillen inzake het huwelijksvermogensregime, die verband houden met de erfopvolging.
- Echtscheiding
De Huwelijksvermogensrechtverordening geeft ook een specifieke bevoegdheidsregeling voor de vermogensrechtelijke gevolgen van het huwelijk in het kader van de echtscheiding. Volgens artikel 5 Huwelijksvermogensrechtverordening is de rechter van een lidstaat die onder de Brussel IIbis verordening internationaal bevoegd is ten aanzien van de echtscheiding, ook bevoegd ten aanzien van de huwelijksvermogensrechtelijke gevolgen die daarmee samenhangen. In bepaalde gevallen moeten de echtgenoten daarvoor een overeenkomst met elkaar sluiten.
- Overige gevallen
De hoofdregel voor internationale bevoegdheid in de overige gevallen knoopt aan bij de gewone verblijfplaats van de echtgenoten op het moment waarop de procedure aanhangig wordt gemaakt. Is er geen gemeenschappelijke gewone verblijfplaats, dan zijn er enige andere bevoegdheidsgronden in de Huwelijksvermogensrechtverordening opgenomen.
Voor de overige gevallen (dus niet bij overlijden of echtscheiding) bestaat ook de mogelijkheid van forumkeuze, waarmee partijen de bij uitsluiting bevoegde rechter aanwijzen (exclusieve forumkeuze).
De Huwelijksvermogensrechtverordening en het toepasselijke recht
- Algemeen
Op 29 januari 2019 is de Europese Huwelijksvermogensrechtverordening van toepassing geworden. Dit heeft tot gevolg dat de bekende conflictregel-kalender voor het bepalen welke conflictregels gebruikt moeten worden, uitgebreid is met een nieuwe set regels.
De Huwelijksvermogensrechtverordening voorziet niet in een automatische wijziging van het toepasselijke recht, zoals bekend in het Haags Huwelijksvermogensrechtverdrag 1978. Dit komt de rechtszekerheid ten goede.
- De Huwelijksvermogensrechtverordening en de rechtskeuze
De Huwelijksvermogensrechtverordening geeft de echtgenoten de mogelijkheid om een rechtskeuze uit te brengen. De rechtskeuze kan worden gemaakt vóór het huwelijk, bij het huwelijk of gedurende het huwelijk. Zowel echtgenoten als aanstaande echtgenoten kunnen dus een rechtskeuze uitbrengen. Gekozen kan worden voor:
- het recht van de staat waarop het tijdstip van het aangaan van de overeenkomst (de rechtskeuze-overeenkomst) zich de gewone verblijfplaats van een van beide of beide (aanstaande) echtgenoten zich bevindt;
- het recht van een staat waarvan op het tijdstip van het aangaan van de overeenkomst een van de (aanstaande) echtgenoten de nationaliteit heeft.
- De Huwelijksvermogensrechtverordening bij gebreke van een rechtskeuze
Wanneer geen sprake is van een (geldige) rechtskeuze, bepaalt artikel 26 Huwelijksvermogensrechtverordening in een getrapte verwijzingsregel welk recht van toepassing is op het huwelijksvermogensregime van de echtgenoten. Van toepassing is het recht van de staat:
- van de eerste gemeenschappelijke gewone verblijfplaats van de echtgenoten na de huwelijksvoltrekking (eerste huwelijksdomicilie); bij gebreke daarvan
- van de gemeenschappelijke nationaliteit van de echtgenoten; bij gebreke daarvan
- waarmee de echtgenoten op het tijdstip van de huwelijkssluiting, alle omstandigheden in aanmerking genomen, het nauwst verbonden zijn.
Deze regel is gebaseerd op het uitgangspunt dat het huwelijksvermogensregime zou moeten worden beheerst door een recht waarmee het nauw verbonden is.
De Huwelijksvermogensrechtverordening voorziet in een uitzondering op de toepassing van het volgens de aanknoping aan de eerste gemeenschappelijke gewone verblijfplaats toepasselijke recht. De uitzondering is alleen gegeven bij de aanknoping aan de eerste gemeenschappelijke gewone verblijfplaats. De uitzondering berust op het beginsel van de nauwste verbondenheid en het is de rechter die de uitzondering kan toepassen op verzoek van een van de echtgenoten.
Wilt u een vrijblijvende kostenopgave ontvangen?
De Huwelijksvermogensrechtverordening en de erkenning, uitvoerbaarheid en tenuitvoerlegging van beslissingen
De Huwelijksvermogensrechtverordening bevat een regeling inzake de erkenning, uitvoerbaarheid en tenuitvoerlegging van beslissingen betreffende de vermogensrechtelijke betrekkingen voortvloeiend uit het huwelijk.
De erkenningsregeling kent als uitgangspunt dat een beslissing afkomstig van een gerecht uit een lidstaat in alle andere lidstaten wordt erkend, zonder dat daarvoor een procedure vereist is. De regeling voorziet in een aantal limitatief opgesomde weigeringsgronden. Wanneer de erkenning wordt betwist, kan iedere belanghebbende partij, die zich op de beslissing beroept, in een procedure erkenning doen vaststellen. Bij de erkenning mag geen onderzoek worden gedaan naar de juistheid van de beslissing.
Authentieke akten
De Huwelijksvermogensrechtverordening bevat regels die zien op het vrij uitwisselen binnen de lidstaten van authentieke akten. Uitgangspunt van de Huwelijksvermogensrechtverordening is dat een in een lidstaat verleden authentieke akte dezelfde bewijskracht heeft als in de lidstaat waar de akte is opgesteld en verleden, mits er geen strijd is met de openbare orde.
Persoonlijk contact
Het IJI heeft een kleinschalig karakter. Dit betekent dat u steeds persoonlijk contact heeft met een vaste medewerker en dat de lijnen kort zijn, zodat we snel kunnen schakelen.
Wereldwijd netwerk
Wij beschikken over een wereldwijd netwerk van juridische experts uit de wetenschap en praktijk. Dit netwerk kunnen wij direct inschakelen wanneer uw zaak daarom vraagt.
Up-to-date expertise
Wij hebben sterke banden met de rechtswetenschap en nemen actief deel aan het wetenschappelijke debat via onderzoeksprojecten en publicaties. We zijn daardoor goed op de hoogte van de laatste ontwikkelingen inzake het internationaal privaatrecht en buitenlands recht.
Onafhankelijk advies
Als vaste deskundige van de Rechtspraak, geven wij enkel onafhankelijk advies. Onze rapporten zijn daarom goed te gebruiken ter onderbouwing van een rechterlijk oordeel, als basis voor een notariële akte of voor de onderbouwing van een processtuk.
Ontvang juridisch advies
Door ons slimme kennissysteem en sterke in-house expertise kunnen wij u snel en kostenefficiënt van advies voorzien over de Huwelijksvermogensrechtverordening. Uw adviesaanvraag kunt u indienen door te mailen naar info@iji.nl of door het aanvraagformulier in te vullen. U ontvangt binnen twee werkdagen een vrijblijvende kostenopgave. Bij akkoord leveren wij uiterlijk binnen twee weken een rapport op maat. Voor eenvoudige vragen kunt u telefonisch contact opnemen of met ons chatten via de chatbox.
Wat onze cliënten over ons zeggen
Advocaat mr. Tim de Greve, partner bij Stibbe.
Ik schakel het IJI regelmatig in bij zaken waarin IPR-aspecten een rol spelen. Het bestaat al 100 jaar en kan dus bogen op een lange geschiedenis en ervaring. Er zijn vooraanstaande mensen aan verbonden. Niet in de laatste plaats de heer Strikwerda. Ze denken met je mee, begrijpen meteen de vraag waar je mee zit en dragen oplossingsrichtingen aan. Ze hebben de goede connecties in binnen- en buitenland om vragen binnen een redelijke termijn te beantwoorden. Los daarvan is het heel prettig samenwerken met de mensen van het IJI.
Advocaat mr. Leushuis, Leushuis Advocaten
Ik heb als advocaat een normale rechtspraktijk en wordt zelden geconfronteerd met internationale aspecten. Om voor internationale dossiers het ipr uit te moeten zoeken is niet te doen. In deze tijd heb je daarvoor echt een ipr deskundige nodig. De kwaliteit van IJI rapporten vind ik echt een 10 waard. Ik ontvang heel gedegen rapporten waar ik heel blij mee ben en de cliënten ook. De snelheid van de dienstverlening is ook heel goed en is telkens eigenlijk nog sneller dan ik had verwacht. Ook fijn was dat het contact met de IJI werknemers heel plezierig is. Ik ben blij dat het instituut bestaat en de advocatuur behulpzaam kan zijn.
Advocaat mr. Ria van Seventer, Meesters aan de Maas Advocaten
Ons advocatenkantoor is gevestigd in Rotterdam, een stad met meer dan 170 nationaliteiten, en daarom moeten we regelmatig om advies vragen aan het Internationaal Juridisch Instituut. Ik heb bijvoorbeeld te maken gehad met de erkenning van een kind door een Italiaan, waarop Italiaans recht moet worden toegepast. Ik spreek geen Italiaans dus ik kan dat niet zelf. Ik heb ook geen toegang tot de bronnen en het Internationaal Juridisch Instituut heeft dat wel.
Notaris Bernard Kapma, BK Notarissen
In mijn praktijk komen steeds meer zaken voor met een internationaal aspect. Gelukkig zorgen de Europese Verordeningen voor erfrecht en huwelijksvermogensrecht voor meer duidelijkheid, maar toch zijn er nog veel zaken waar je niet zeker weet hoe het zit, welk recht van toepassing is of dat je een oplossing die in Nederland heel praktisch lijkt, wel goed uitgevoerd kan worden of de beoogde gevolgen heeft in een ander land.
Ik vraag dan vaak advies bij het IJI en wat me opvalt is dat het vaak toch net anders zit dan je zelf vooraf had gedacht. Een schriftelijk advies van een expert in je dossier geeft ook rust en zekerheid. Je kunt dan altijd laten zien dat je niet zomaar zelf wat hebt bedacht, maar als een redelijk bekwaam en redelijk handelend beroepsbeoefenaar te werk bent gegaan.