Laagtechnologsich draagmoederschap
Bij laagtechnologisch draagmoederschap wordt gebruik gemaakt van kunstmatige inseminatie waarbij de draagmoeder zwanger wordt. Dit kan zelf thuis worden uitgevoerd, of onder medische begeleiding. De eicel is in dat geval logischerwijs afkomstig van de draagmoeder en de draagmoeder en het kind zijn dan ook genetisch verwant.
Hoogtechnologisch draagmoederschap
Bij hoogtechnologisch draagmoederschap wordt gebruik gemaakt van in-vitrofertilisatie (ivf). Dit betekent dat in het laboratorium een eicel wordt bevrucht met een zaadcel. Ingeval daaruit een embryo ontstaat, wordt deze in de draagmoeder geplaatst. De eicel die voor de bevruchting is gebruikt, is dan veelal niet van de draagmoeder afkomstig, maar van de wensmoeder of eventueel van een donor. De draagmoeder is in dat geval niet genetisch verwant aan het kind.
Wilt u een vrijblijvende kostenopgave ontvangen?
Hoogtechnologisch draagmoederschap in Nederland
In Nederland is hoogtechnologisch draagmoederschap sinds 1997 toegestaan, maar onder strikte voorwaarden. Belangrijk is onder andere dat er een medische indicatie is en dat er medische, psychologische en juridische voorlichting en counseling moet plaatsvinden.
Het wordt niet goed bijgehouden hoe vaak draagmoederschap in Nederland voorkomt. De regering schat enkele tientallen keren op jaarbasis, maar geeft aan dat dit aantal wel toeneemt.
Hoogtechnologisch draagmoederschap in het buitenland
Omdat er in Nederland niet altijd (voldoende) draagmoeders te vinden zijn, komt het voor dat wensouders op zoek gaan naar een draagmoeder in het buitenland. In het buitenland wordt verschillend met draagmoederschap omgegaan, waarbij er grofweg drie varianten zijn te onderscheiden: 1. Draagmoederschap is verboden (Duitsland en Frankrijk); 2. Draagmoederschap is toegelaten, middels een juridisch kader met ofwel diverse waarborgen (counseling, juridische bijstand, rechterlijke toets etc.) ofwel regels die voorzien in het van rechtswege ontstaan van ouderschap van wensouders.
Daarbij kunnen voor wat betreft het juridische ouderschap bij de geboorte twee alternatieven worden onderscheiden. Zo wordt de draagmoeder aangemerkt als de juridische moeder en haar echtgenoot of partner als de juridische vader. Maar er zijn ook landen waar de wensouders vanaf de geboorte van het kind worden beschouwd als de juridische ouders; 3. Er is niets geregeld voor draagmoederschap en bestaande wettelijke regelingen worden al dan niet analoog toegepast (België en Nederland).
Hoogtechnologisch draagmoederschap en internationaal privaatrecht
Ingeval wensouders in het buitenland een draagmoederschapstraject aangaan, rijzen er allerlei internationaal privaatrechtelijke vraagstukken inzake, o.a. de vraag naar het juridisch ouderschap van de wensouders in Nederland.
Begin 2023 kwamen dergelijke internationaal privaatrechtelijke vragen aan de orde bij rechtbank Den Haag. De rechtbank moest oordelen over verschillende verzoeken van twee met elkaar gehuwde mannen (hierna: man X en man Y) inzake het juridisch ouderschap over kinderen die zijn geboren uit een draagmoeder in de VS.
De draagmoeder is na een IVF-behandeling in de VS in verwachting geraakt van een tweeling. Er zijn twee embryo’s bij haar teruggeplaatst, waarbij er gebruik is gemaakt van enerzijds een zaadcel van man X en een eicel van een eiceldonor en anderzijds een zaadcel van man Y en een eicel van eiceldonor. Het echtpaar verzoekt in Nederland o.a. om de erkenning van verschillende in de VS gegeven beslissingen inzake het juridisch ouderschap, waaronder een beslissing inzake de ontkenning vaderschap, ontkenning moederschap en vaststelling vaderschap en een beslissing inzake het gezag.
De rechtbank oordeelt dat de beslissingen uit de VS in Nederland kunnen worden erkend, waarbij uitvoerig wordt getoetst aan de openbare orde exceptie en de vraag of sprake is van een zorgvuldig draagmoederschapstraject. (Rb. Den Haag 13 januari 2023, ECLI:NL:RBDHA:2023:363)
Persoonlijk contact
Het IJI heeft een kleinschalig karakter. Dit betekent dat u steeds persoonlijk contact heeft met een vaste medewerker en dat de lijnen kort zijn, zodat we snel kunnen schakelen.
Wereldwijd netwerk
Wij beschikken over een wereldwijd netwerk van juridische experts uit de wetenschap en praktijk. Dit netwerk kunnen wij direct inschakelen wanneer uw zaak daarom vraagt.
Up-to-date expertise
Wij hebben sterke banden met de rechtswetenschap en nemen actief deel aan het wetenschappelijke debat via onderzoeksprojecten en publicaties. We zijn daardoor goed op de hoogte van de laatste ontwikkelingen inzake het internationaal privaatrecht en buitenlands recht.
Onafhankelijk advies
Als vaste deskundige van de Rechtspraak, geven wij enkel onafhankelijk advies. Onze rapporten zijn daarom goed te gebruiken ter onderbouwing van een rechterlijk oordeel, als basis voor een notariële akte of voor de onderbouwing van een processtuk.
Nederlands wetsvoorstel ter regulering van (internationaal) draagmoederschap
Op 4 juli 2023 is in Nederland een wetsvoorstel ingediend om het en om te voorzien in een erkenningsregeling ten opzichte van draagmoederschapstrajecten in het buitenland. In het wetsvoorstel wordt een maatstaf voor ‘verantwoord draagmoederschap’ neergelegd, waarbij wensouders zich rekenschap moeten geven bij de keuze voor een draagmoederschapstraject in het binnenland zowel als in het buitenland. Indien aan bepaalde voorwaarden is voldaan en de rechter daarvoor vóór de conceptie toestemming heeft gegeven, worden de wensouders vanaf de geboorte als de juridische ouders aangemerkt. Ook geeft het wetsvoorstel een specifieke erkenningsregeling voor in het buitenland tot stand gekomen beslissingen waarbij familierechtelijke betrekkingen na draagmoederschap zijn vastgesteld of gewijzigd tussen het kind en de wensouders. In dit verband wordt het opnemen van een nieuwe regeling in Boek 10 BW voorgesteld. Belangrijk hierbij is dat het draagmoederschapstraject zorgvuldig is geweest. De maatstaf zal zijn dat voldaan is aan vergelijkbare eisen die ook aan een ‘nationaal’ draagmoederschapstraject worden gesteld.
Expertise IJI – dien een vrijblijvende adviesaanvraag in
Behandelt u een dossier waarbij IPR vragen rijzen over draagmoederschap? Onze familierechtspecialist Anouk Mullenders ondersteunt u graag door het bieden van snelle en deskundige advisering op maat. Vraag via het aanvraagformulier een vrijblijvende kostenopgave aan.
Wat onze cliënten over ons zeggen
Advocaat mr. Tim de Greve, partner bij Stibbe.
Ik schakel het IJI regelmatig in bij zaken waarin IPR-aspecten een rol spelen. Het bestaat al 100 jaar en kan dus bogen op een lange geschiedenis en ervaring. Er zijn vooraanstaande mensen aan verbonden. Niet in de laatste plaats de heer Strikwerda. Ze denken met je mee, begrijpen meteen de vraag waar je mee zit en dragen oplossingsrichtingen aan. Ze hebben de goede connecties in binnen- en buitenland om vragen binnen een redelijke termijn te beantwoorden. Los daarvan is het heel prettig samenwerken met de mensen van het IJI.
Advocaat mr. Leushuis, Leushuis Advocaten
Ik heb als advocaat een normale rechtspraktijk en wordt zelden geconfronteerd met internationale aspecten. Om voor internationale dossiers het ipr uit te moeten zoeken is niet te doen. In deze tijd heb je daarvoor echt een ipr deskundige nodig. De kwaliteit van IJI rapporten vind ik echt een 10 waard. Ik ontvang heel gedegen rapporten waar ik heel blij mee ben en de cliënten ook. De snelheid van de dienstverlening is ook heel goed en is telkens eigenlijk nog sneller dan ik had verwacht. Ook fijn was dat het contact met de IJI werknemers heel plezierig is. Ik ben blij dat het instituut bestaat en de advocatuur behulpzaam kan zijn.
Advocaat mr. Ria van Seventer, Meesters aan de Maas Advocaten
Ons advocatenkantoor is gevestigd in Rotterdam, een stad met meer dan 170 nationaliteiten, en daarom moeten we regelmatig om advies vragen aan het Internationaal Juridisch Instituut. Ik heb bijvoorbeeld te maken gehad met de erkenning van een kind door een Italiaan, waarop Italiaans recht moet worden toegepast. Ik spreek geen Italiaans dus ik kan dat niet zelf. Ik heb ook geen toegang tot de bronnen en het Internationaal Juridisch Instituut heeft dat wel.
Notaris Bernard Kapma, BK Notarissen
In mijn praktijk komen steeds meer zaken voor met een internationaal aspect. Gelukkig zorgen de Europese Verordeningen voor erfrecht en huwelijksvermogensrecht voor meer duidelijkheid, maar toch zijn er nog veel zaken waar je niet zeker weet hoe het zit, welk recht van toepassing is of dat je een oplossing die in Nederland heel praktisch lijkt, wel goed uitgevoerd kan worden of de beoogde gevolgen heeft in een ander land.
Ik vraag dan vaak advies bij het IJI en wat me opvalt is dat het vaak toch net anders zit dan je zelf vooraf had gedacht. Een schriftelijk advies van een expert in je dossier geeft ook rust en zekerheid. Je kunt dan altijd laten zien dat je niet zomaar zelf wat hebt bedacht, maar als een redelijk bekwaam en redelijk handelend beroepsbeoefenaar te werk bent gegaan.