Hoe wordt een battle of the forms bij een forumkeuze in de algemene voorwaarden opgelost?
Indien de Brussel Ibis verordening (EEX verordening) van toepassing is op de casus, moet de vraag van de battle of forms worden beantwoord aan de hand van artikel 25 Brussel Ibis verordening (EEX verordening). Daarin is bepaald dat een forumkeuze wordt gesloten:
a. hetzij bij een schriftelijke overeenkomst of bij een schriftelijk bevestigde mondelinge overeenkomst;
b. hetzij in een vorm die wordt toegelaten door de handelwijzen die tussen partijen gebruikelijk zijn geworden;
c. hetzij, in de internationale handel, in een vorm die overeenstemt met een gewoonte waarvan de partijen op de hoogte zijn of hadden behoren te zijn en die in de internationale handel algemeen bekend is en door partijen bij dergelijke overeenkomsten in de betrokken handelsbranche doorgaans in acht wordt genomen.
Volgens de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJ EU) moet de geldigheid van een forumkeuzebeding autonoom op grond van het Unierecht worden beoordeeld. De aangezochte rechter moet onderzoeken of het forumkeuzebeding dat hem bevoegd verklaart, daadwerkelijk het voorwerp is geweest van een wilsovereenstemming tussen partijen, die duidelijk en nauwkeurig tot uitdrukking komt. Een voorbeeld in de Nederlandse rechtspraak waar een forumkeuze in de algemene voorwaarden geacht wordt te voldoen aan de rechtspraak van het HvJ EU is: Rb. Amsterdam 4 augustus 2021, ECLI:NL:RBAMS:2021:4531. De rechtbank overweegt hiertoe het volgende:
‘Daarvoor is van belang dat tussen [eiseres] en [gedaagde] vaststaat dat zij beiden de koopovereenkomst hebben ondertekend. In het stuk wordt uitdrukkelijk verwezen naar de door [eiseres] gehanteerde algemene voorwaarden. Deze verwijzing staat direct boven de plaats waar [gedaagde] zijn handtekening heeft gezet. [eiseres] heeft bij dagvaarding naar voren gebracht dat de algemene voorwaarden aan het stuk waren gehecht, wat [gedaagde] niet heeft weersproken. Verder heeft [gedaagde] niet weersproken dat elk van de pagina’s van de algemene voorwaarden door hem is geparafeerd, ten teken van zijn instemming.
De conclusie moet dan zijn dat er – zoals het HvJ EU als voorwaarde stelt – sprake is van een forumkeuzebeding dat is opgenomen in algemene voorwaarden, waarnaar in de koopovereenkomst uitdrukkelijk is verwezen. [gedaagde] had dit bij het betrachten van een normale zorgvuldigheid na kunnen gaan, terwijl vaststaat dat de algemene voorwaarden aan [gedaagde] zijn meegedeeld. Zij waren bij de koopovereenkomst gevoegd. Het beding waarbij de Nederlandse rechter bevoegd is verklaard is daarmee onderwerp geweest van een wilsovereenstemming van partijen, die duidelijk en nauwkeurig tot uitdrukking komt. Anders dan [gedaagde] naar voren heeft gebracht stelt het HvJ EU op dit punt niet als voorwaarde dat het forumkeuzebeding onderwerp van onderhandeling of van debat is geweest.’ (nr 4.3.3.)
Overigens werd de forumkeuze in deze casus alsnog niet toegelaten, gelet op het onredelijk bezwarende karakter ervan!
Over de specifieke situatie van battle of forms bij een forumkeuze in de algemene voorwaarden heeft het Hof van Justitie EU zich nog niet uitgesproken. Wel wordt in Nederlandse rechtspraak in het algemeen aangenomen dat bij een battle of forms onder artikel 25 Brussel Ibis verordening (EEX verordening) niet is voldaan aan het vereiste van wilsovereenstemming en dat artikel 25 Brussel Ibis verordening (EEX verordening) dus in het geheel geen internationale bevoegdheid verschaft.
Indien het Haags Forumkeuzeverdrag van toepassing is op de casus, moet de vraag van de battle of forms worden beantwoord aan de hand van artikel 3 Haags Forumkeuzeverdrag. Net als bij de Brussel Ibis verordening (EEX verordening) lijkt het erop dat indien sprake is van een battle of forms niet is voldaan aan de wilsovereenstemming. Wellicht dat het geval al afstuit op de ‘basisvereisten’ die gelden voor instemming en het Haags Forumkeuzeverdrag daarom niet van toepassing is.
Persoonlijk contact
Het IJI heeft een kleinschalig karakter. Dit betekent dat u steeds persoonlijk contact heeft met een vaste medewerker en dat de lijnen kort zijn, zodat we snel kunnen schakelen.
Wereldwijd netwerk
Wij beschikken over een wereldwijd netwerk van juridische experts uit de wetenschap en praktijk. Dit netwerk kunnen wij direct inschakelen wanneer uw zaak daarom vraagt.
Up-to-date expertise
Wij hebben sterke banden met de rechtswetenschap en nemen actief deel aan het wetenschappelijke debat via onderzoeksprojecten en publicaties. We zijn daardoor goed op de hoogte van de laatste ontwikkelingen inzake het internationaal privaatrecht en buitenlands recht.
Onafhankelijk advies
Als vaste deskundige van de Rechtspraak, geven wij enkel onafhankelijk advies. Onze rapporten zijn daarom goed te gebruiken ter onderbouwing van een rechterlijk oordeel, als basis voor een notariële akte of voor de onderbouwing van een processtuk.
Laat ons u juridisch adviseren in deze situatie
Het IJI in Den Haag is sinds 1918 gespecialiseerd in het bieden van deskundig en onafhankelijk advies over zaken wat betreft internationaal privaatrecht, inclusief battle of forms in internationaal verband. Inmiddels hebben wij al meer dan 240.000 adviezen uitgebracht. Wilt u ook gebruikmaken van onze diensten? Dien dan vrijblijvend uw adviesaanvraag of stuur een e-mail naar info@iji.nl. Uiterlijk binnen twee weken ontvangt u van ons een praktisch rapport op maat. Als u eenvoudige vragen heeft, bent u welkom om telefonisch contact met ons op te nemen of via de chatbox, zodat wij u direct van dienst kunnen zijn.
Wat onze cliënten over ons zeggen
Advocaat mr. Tim de Greve, partner bij Stibbe.
Ik schakel het IJI regelmatig in bij zaken waarin IPR-aspecten een rol spelen. Het bestaat al 100 jaar en kan dus bogen op een lange geschiedenis en ervaring. Er zijn vooraanstaande mensen aan verbonden. Niet in de laatste plaats de heer Strikwerda. Ze denken met je mee, begrijpen meteen de vraag waar je mee zit en dragen oplossingsrichtingen aan. Ze hebben de goede connecties in binnen- en buitenland om vragen binnen een redelijke termijn te beantwoorden. Los daarvan is het heel prettig samenwerken met de mensen van het IJI.
Advocaat mr. Leushuis, Leushuis Advocaten
Ik heb als advocaat een normale rechtspraktijk en wordt zelden geconfronteerd met internationale aspecten. Om voor internationale dossiers het ipr uit te moeten zoeken is niet te doen. In deze tijd heb je daarvoor echt een ipr deskundige nodig. De kwaliteit van IJI rapporten vind ik echt een 10 waard. Ik ontvang heel gedegen rapporten waar ik heel blij mee ben en de cliënten ook. De snelheid van de dienstverlening is ook heel goed en is telkens eigenlijk nog sneller dan ik had verwacht. Ook fijn was dat het contact met de IJI werknemers heel plezierig is. Ik ben blij dat het instituut bestaat en de advocatuur behulpzaam kan zijn.
Advocaat mr. Ria van Seventer, Meesters aan de Maas Advocaten
Ons advocatenkantoor is gevestigd in Rotterdam, een stad met meer dan 170 nationaliteiten, en daarom moeten we regelmatig om advies vragen aan het Internationaal Juridisch Instituut. Ik heb bijvoorbeeld te maken gehad met de erkenning van een kind door een Italiaan, waarop Italiaans recht moet worden toegepast. Ik spreek geen Italiaans dus ik kan dat niet zelf. Ik heb ook geen toegang tot de bronnen en het Internationaal Juridisch Instituut heeft dat wel.
Notaris Bernard Kapma, BK Notarissen
In mijn praktijk komen steeds meer zaken voor met een internationaal aspect. Gelukkig zorgen de Europese Verordeningen voor erfrecht en huwelijksvermogensrecht voor meer duidelijkheid, maar toch zijn er nog veel zaken waar je niet zeker weet hoe het zit, welk recht van toepassing is of dat je een oplossing die in Nederland heel praktisch lijkt, wel goed uitgevoerd kan worden of de beoogde gevolgen heeft in een ander land.
Ik vraag dan vaak advies bij het IJI en wat me opvalt is dat het vaak toch net anders zit dan je zelf vooraf had gedacht. Een schriftelijk advies van een expert in je dossier geeft ook rust en zekerheid. Je kunt dan altijd laten zien dat je niet zomaar zelf wat hebt bedacht, maar als een redelijk bekwaam en redelijk handelend beroepsbeoefenaar te werk bent gegaan.